Βόρεια Πιερία: Η γη της θάλασσας

Πολυσύχναστοι παραθαλάσσιοι οικισμοί, αλυκές, λασπόλουτρα και οι πανταχού παρούσες μυδοκαλλιέργειες σκιαγραφούν τις βόρειες ακτές της Πιερίας, οδηγώντας τα βήματα στο Δέλτα του Αλιάκμονα.

Δέλτα Αλιάκμονα, απάγκιο Νο.2

Στην αρχαία Πύδνα, το κυρίαρχο λιμάνι και σπουδαιότερη αρχαία πόλη της Πιερίας, αγναντεύεις τα ερείπια της βυζαντινής Επισκοπής με φόντο τον κόλπο του Θερμαϊκού. Η οχυρωμένη πολιτεία των παλαιοχριστιανικών χρόνων τον 6ο -7ο αι. ονομάστηκε Κίτρος και μέχρι τον 14ο αι., οπότε εγκαταλείφθηκε, συνιστούσε τον σημαντικότερο πυρήνα της μεσαιωνικής Πιερίας.
Εκεί δολοφονήθηκε η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, εκεί γράφτηκαν οι τίτλοι τέλους του μακεδονικού βασιλείου με τη ρωμαϊκή κατάκτηση το 168 π.Χ., από εκεί ξεκινάς το ταξίδι. Ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος της περιοχής είναι επισκέψιμος άνευ αντιτίμου Δευτέρα-Παρασκευή 07.30-14.30. 

Μια ανάσα μακριά (3 χλμ. νοτιότερα) τα «τηγάνια» της αβαθούς λιμνοθάλασσας στεγνώνουν στον ήλιο, δίνουν τον πολυπόθητο λευκό θησαυρό των Αλυκών Κίτρους. Οι εγκαταστάσεις της δεύτερης μεγαλύτερης μονάδας στην Ελλάδα (η πρώτη στο Μεσολόγγι) καταλαμβάνουν έκταση 4.000 στρ. και η παραγωγή τους υπολογίζεται σε 28.000 τόνους αλάτι ετησίως.

Τα λασπόλουτρα των Αλυκών Κίτρους είναι must!

Καλοκαίρι γαρ, η διαδικασία έχει σταματήσει (ξεκινά τον Μάρτιο και ολοκληρώνεται τέλη Οκτωβρίου), έτσι, οι λιγοστές «εν λειτουργία» θερμάστρες έχουν παραχωρηθεί στο κοινό από τις Ελληνικές Αλυκές ΑΕ και χρησιμοποιούνται ως λασπόλουτρα. 

Απέναντί τους εκτείνεται η αμμουδιά των Αλυκών, ενώ το κοντινό λιμανάκι των ψαράδων σφύζει παρομοίως από κίνηση. Ο λόγος; Tα ξακουστά μύδια του Θερμαϊκού! Το παρακείμενο ΓΑΛΑ (Δέλτα Γαλλικού, Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα για τους φυσιολάτρες), οι εκβολές δηλαδή των 4 ποταμών που μοιράζονται ανάμεσα σε Πιερία, Ημαθία και Θεσσαλονίκη (μόνο ο Αλιάκμονας ανήκει στην Πιερία), λόγω των ρευμάτων, του πλαγκτού, της αλατότητας και της θερμοκρασίας των υδάτων, διασφαλίζει την υψηλή ποιότητα της παραγωγής.

Ο υγρότοπος Αλυκής Κίτρους έχει ιδιαίτερη αξία ως προς την ορνιθοπανίδα που φιλοξενεί και εντάσσεται στο καθεστώς προστασίας του Δικτύου Natura

Η ιστορία ξεκίνησε στις αρχές του ‘80 και όπως απεδείχθη οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα πρόσφορες, καθώς τα μύδια αναπτύσσονται ταχύτατα αποκτώντας το επιθυμητό μέγεθος σε λιγότερο από 9 μήνες. Ως εκ τούτου, η περιοχή αναδείχθηκε στη μεγαλύτερη μυδοπαραγωγό της χώρας καθώς δίνει το 80-90% του ελληνικού προϊόντος, δηλαδή περίπου 30.000 τόνους ετησίως. Ο δε Μακρύγιαλος αριθμεί περί τα 12.000 θαλάσσια στρέμματα και παράγει 12.000 τόνους.

Για να καταλάβεις εν ολίγοις τη διαδικασία, η καλλιέργεια ξεκινά με τη συλλογή του γόνου που προσκολλάται στους γονοσυλλέκτες, τοποθετείται σε κυλινδρικά δίχτυα (τους αρμαθούς) και η εκτροφή γίνεται είτε σε πασσάλους, είτε σε σχοινιά που κρέμονται σε πλωτήρες και σχηματίζουν τους διαδρόμους που βλέπεις να επιπλέουν στα ανοιχτά. Ο θαυμαστός -πολλαπλών χρήσεων- υγρότοπος του ακρωτηρίου Αθερίδα κλείνει με τις αμμοθίνες της λιμνοθάλασσας Κίτρους που αποτελούν τις μεγαλύτερες σε έκταση της Β. Ελλάδας!

Η άκρη του δέλτα

Οι φανταχτερές σωζόμενες τοιχογραφίες στον καμαροσκεπή τάφο στις Λουλουδιές Κίτρους

Οι ψηφίδες της Ιστορίας δείχνουν τον δρόμο για τη θέση Λουλουδιές Κίτρους, κοντά στο σύγχρονο χωριό, όπου φανερώνονται τα ερείπια του επισκοπικού μεγάρου (ιδρύθηκε το 479 ως έδρα της Πύδνας) με ψηφιδωτά έπαυλης του 4ου π.Χ. αι. και τους καμαροσκεπείς τάφους με τις σωζόμενες τοιχογραφίες, ένας εκ των οποίων θεωρείται ο... μακρύτερος που έχει έρθει στο φως. 

Οι βάρκες βγήκαν στη στεριά... στον Μακρύγιαλο

Κι ύστερα ξαναβγαίνεις στην παραλία και συγκεκριμένα στον Μακρύγιαλο, με τα πεύκα να χαρίζουν την σκιά τους στους λουόμενους και τον χαρακτηριστικό κόκκινο βράχο να ορθώνεται στην ακτογραμμή και να επιβάλλεται στο τοπίο. Ο φιλήσυχος Αϊ-Γιάννης ακολουθεί κατά πόδας, ενώ το επικείμενο ψαροχώρι της Μεθώνης μπαίνει στο στόχαστρο για όσους θέλουν να γευτούν τα δώρα της θάλασσας στα στοιχισμένα ουζερί.

Ο τελευταίος παραθαλάσσιος οικισμός που θα συναντήσεις είναι η Νέα Αγαθούπολη, πλάι στο Δέλτα του Αλιάκμονα. Στην άκρη του ομώνυμου υγρότοπου βρίσκεται και το παρατηρητήριο Νέας Αγαθούπολης, το οποίο λειτουργεί με ευθύνη του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα. Από εκεί, όσοι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απολαύσουν τη θέα χρησιμοποιώντας τα κιάλια και το τηλεσκόπιο, είτε να ακολουθήσουν το 20λεπτο μονοπάτι-ποδηλατόδρομο ώστε να αντικρίσουν τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά. 

Επόμενος στόχος οι εκβολές του μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού της χώρας. Ο Αλιάκμονας σχηματίζει  ένα εκτεταμένο Δέλτα, στο οποίο χάρη στη δυσκολία πρόσβασης και την ελάχιστη ανθρώπινη παρουσία βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη άγριας ζωής. Στα 40.000 στρέμματα του ανυπολόγιστης σημασίας υγροβιότοπου ζουν αλεπούδες, τσακάλια, ασβοί, λαγοί και αγριόγατες, έχουν καταγραφεί 215 είδη πουλιών (μεταξύ τους ένα από ελάχιστα ζευγάρια θαλασσαετών στην Ελλάδα), 33 είδη ψαριών και ένα πλούτος φυτών που υπερβαίνουν τα 500.

Αν δεν χόρτασες βυζαντινά σπαράγματα, στο Αιγίνιο θα συναντήσεις την κατάγραφη Κοίμηση της Θεοτόκου, εποχής 1400

Ο Κολινδρός, όπου και το «πατρικό» του Αλέξη Ζορμπά

Τέλος δρόμου στον Κολινδρό, την έδρα του δήμου, μια όμορφη κωμόπολη γνωστή και ως γενέτειρα του Αλέξη Ζορμπά, του ήρωα του ομώνυμου έργου του Νίκου Καζαντζάκη. Θα κάνεις τη βόλτα σου στη γραφική πλατεία, και αν θες να θωρήσεις ένα αληθινό μνημείο της φύσης, θα συνεχίσεις προς «βίλες», θα κατηφορίσεις από τον χωματόδρομο στην πίσω πλευρά του χωριού και θα χωθείς στην αγκαλιά του μεγαλειώδους «πλάτανου της Μπάρας»!

Η καρδιά του θεόρατου «πλάτανου της Μπάρας» στις παρυφές του Κολινδρού

Κείμενο: Ηλέκτρα Φατούρου 
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Σαρρής, Ηρακλής Μήλας

http://www.thetravelbook.gr